"Temizlikçi Kadın"
Henüz Kadınlar Günü'ne yani 8 Mart'a var.
O güne gelmeden önce bir yılı bitirmek gerek ilkten. Yine de kadınlar ve onların kotardıklarını anmak bir güne sığacak bir şey değil. 8 Mart için başka öykülerim de var. Çokçasından. Dopdolu okumalar dilerim;
Ne tavşanın kaçacağı vardı aslında ne de tazının kovalayacağı. Kapıştıranlar olmasaydı! İşine öyle geldiğinden birine “kaç” öbürüne “tut” diyenler çıkmasaydı! Ki tarihtekilere kadar çoğu kapışmanın kıvılcımı oltanın ucundaki zokaya benzeyen bu sözler ile parlamış olmalı.
Her ne kadar zoka yutmak balıklara, yutturmak da balık avlayanlara yakıştırılsa da aslında en çok insanlar gelmiş zokalara. Zayıflatılmak istenenlere avcı, kendinden yana çekilmek istenenlere de av rolü biçilerek. Avcı rolündekine “tut”, av rolündekine “kaç” denilmiş. Tavşanla tazıya denildiğince. Av olmak istemeyen tavşanların sığındığı yer çoklukla kendine “kaç” diyenlerin kanatları altı olmuş.
Ortak paydalar birebir benzeşmek anlamına gelmez. Diyelim ki insan olmak paydasında buluşanlar. Kimi insan tazı ruhludur, kimisi tavşan. Kimisi de onlara rol biçen. Böylesi rol belirleyiciler ortalığın altını üstüne getirip, tozu dumana kattıktan sonra bir kenara çekilip kapışmayı izler. Sütten çıkmış kaşık kesilip, yazdığı senaryoyu seyre koyulur. Kapışmak, kapışanları zayıflatır tek. Kapışanlar yara bere içinde kalırken seyirci koltuğundakine bir şey olmaz. Çünkü öyleleri çetin kış gününde bir küçücük kuşun başına gelenleri bilir.
Her
yanın buz kestiği çetin bir kış günü, kanatlarını çırpacak hali kalmamış küçük bir
kuş soğuktan donmak üzere iken az önce oradan geçen bir geyiğin tersine düşer.
Donmak üzere olan kuş, pisliğin sıcaklığı ile ısınıp, kendine gelir. Geyik tersindeki
taneleri yutar, kursağı dolar. Kuş canlanınca başlar cıvıldamaya. Aç bir tilki kuşu duyup, sese yönelir. Taze geyik tersine düşmeseydi donup
ölecek olan kuş, içine düştüğü pisliğin sıcaklığında dirilip tam kurtulmuşken
tilkiye av olur. Üstelik avcıya da yerini
kendisi haber vermiştir.
Öykü,
kuşun tilkiye av olması ile bitmez. Devamında
kuşun içine düştüğü pislik, o pislikte can bulması ile ötmeye başlayıp, yerini
belli etmesi sorgulanarak okuyanlara bu hikâyeden çıkarılabilecek dersler şıklar
halinde sunulur. Unutmayıp, aklımda kalmış şıklardan biri kelimesi kelimesine
elbette aynı olamayacak olsa da “sırası gelir çekilemez görünen içinde
bulunduğunuz ortam sizin için diğer ortamlara kıyasla en sağlam zemin olabilir.
O zaman her yan sağlam zemine dönene kadar buna sessizce katlanmalısınız”,
diğeri de “tam düze çıktığınızı sandığınız an aslında batağa saplandığınız an
olabilir” idi.
Vahşi
yaşamda, etrafta avcılar da dolanıyorsa
av olmamak için susmak en doğrusudur, malum. Ancak susmak insanlar için her
zaman geçerli doğru bulunmamış olacak ki Fuzuli susulmayıp söylenmesi gereken söylense
de bunlara kulak tıkanmasının iç yakıcı olduğunu sitemle anlatmış, kaç yüz yıl
önceden; “sussam gönül razı değil, söylesem faydası yok” diyerek. Fuzuli, kayıtsız
kalamadıklarını dillendirse de dillendirdiklerine kulak vermesi gerekenlerin
kayıtsız kaldığı gerçeğini böyle anlatmış.
Fuzuli gibi gözünün gördüğüne dili suskun kalamayanlar dışında gözüne kestirdiklerini birbirine kırdıranlar da olmuş her zaman. Karda yürüyüp iz bırakmayanlar, her taşın altından çıkıp da hiçbir taşın başına varmamış gözükmüş yine de. “Kaç” yahut “tut” diyenler hep onlar olurken kimse onlara ne “kaç” demiş ne de “tut” diyebilmiş. Anonim bir deyişimiz sanki böyleleri için söylenmiş; “kurt ile birlikte avlar, çobanla birlikte yer, sahibiyle birlikte yas tutar”.
Her oyunun kurucusu olmak peşindekiler birilerini bir diğerleri ile kapıştırmaktan fırsat bulamadıklarından olacak oyunun sonunda satranç tahtasındaki tüm taşların aynı kutuya doldurulacağını akıllarına getirmiyor bir türlü.
(Her hakkı saklıdır)
Ayşei
Yasemin YÜKSEL, 15 - 18.11.2023, 09:07
"Pencere Yanı Koltuklarda"
Tümden,
sırf kendi fikrim, yeteneğim, beyinsel emeğimin sonucu birçok daldaki yazılarım
ve çektiğim kareler ile dopdolu senelerin uğraşı, dirsek çürümüşlüğü, göz nuru,
vakit harcaması olan bu blogum, yalnızca kültür, edebiyat, bilgi, erdem için yayındadır. Fikir
aşırıcılarının reklamlardan dizilere, kitap konusuna kadar yağmalaması için değil!
5846
sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre intihal yani fikir aşırmacılığı
cezai yaptırımlara bağlanmıştır. 5846
sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 71 inci maddesinin 3 üncü bendi “Bir
eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi altı aydan iki yıla kadar
hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır” hükmüne amirdir. Aynı maddenin 5
inci bendinde “Bir eserle ilgili olarak yetersiz, yanlış veya aldatıcı
mahiyette kaynak gösteren kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılacağına”
hükmedilmektedir.
Bloguma
okuyucu gibi girip gezinen ancak
gezintilerinin amacını fikir aşırmasına yani intihale kadar vardırabilenler
yani fikir hırsızlığı yapanlar suç işlemektedir. Bu emeğe saygısızlıktır.
Kendilerine de fena saygısızlıktır. Yeterli olunmayan bir işe kol sıvayıp
yeterli görünmek için gerçek anlamda
yeterli bulunanların emeklerini i edip, kendininmiş gibi gösterme insanlık ve erdem dışı tutumudur.
Böylesi
-yağmacılık dense doğru olur mu bilemeyeceğim; ama görünen apaçık odur- intihal
suçları için acele edilmeyip, önce gözlemlenerek de olsa sonunda vakti gelince
mutlak gereği mutlak yapılır.
Öykü,
deneme, köşe, gezi gibi çeşitli dallarda
yazılarımdan oluşan blogumu sırf kültür ve okumak amaçlı ziyaretler elbette
olması gereken ve beklenendir. Ancak iş intihale uzanırsa bu konu ile ilgili
olarak kanuni süreçleri başlatacak ilgili kuruluşlar olduğunu hatırlatma
gereğini duydum çok yazık ki.
Herkes
ihtiyaç duyduğu fikri, konuyu, öykü ağını ya kendi üretsin ya da üretemiyorsa blog
yahut müzik gibi yapıtlardan güya "esinlenme" adı altında apaçık
intihal hissi uyandıran alımlar yapacağına fikri üretebilenlere doğrudan
başvurup yardım isterse en doğrusu ve etik olanını yapmış olur. Böylece
başkalarına ait öykülerin, fikirlerin, anıların altına kendi üretimi bir öykü,
fikir, müzik sunuyormuşçasına kendi imzasını atmaz. Etik dışı olmak,
çürümektir. Çürümek, yanındaki her şeyi
çürütmeye yol alır. Nemalanmak değil, üretmek ve üretene saygı duyup, hakkını
gözetmek aslolandır.
Etik
yani ahlak, yasa, erdem, insanlık bunu
emreder ve olması gereken budur!
Blogum,
yalnızca kültürü, akılcılığı, birikimi, tarihten, felsefeden, doğadan, toprak
ile uğraşmaktan, güzel ve doğru olan her
şeye bir kapı olmayı amaçladığım ve çalışmalarım da bu yönde olduğundan yalnızca
bunları önemseyenlerin ya da öğrenmek isteyenlerin okuma alanı olmayı
öncelikleyip, asla gezinti sonrası ruhları beslemek dışında intihalcileri
beslemek için bir araç, kapı, bilgi ve birikim deposu değildir.
Herkesin
bu konuda duyarlı olacağını bekleyerek.
(Her
hakkı saklıdır)
Ayşei
Yasemin YÜKSEL, 25.12.2023
Bir elli yedi yıl ki seksen dört yıl sonrasında dahi unutulmak şöyle dursun anlamı perçinleştikçe perçinleşiyor. Yıllarca yatağı dağ başları, yorganı kar olmuş elli yedi yıllık kısacık bir ömür var ki… Çölde, cephelerde geçmiş. Yaşamaya değil, yaşatmaya adanmış. O pek kısa ömürde kazanılan zaferler bayram bilinip çocuklara, gençlere armağan edilmiş. Ekip biçerek doyuran, savaşta şehit düşen köylüyü yurdun efendisi bellemiş, belletmiş. Bu topraklarda binlerce yıldır var olan kültürümüz ilelebet sürsün diye kurumlar açmış. Uğruna ne savaşlar verdiği bu toprakların doğasını sakınmış, korumuş. Öyle ki bir ağacın kesilmemesi için Yalova’daki bir köşkü temelinden oynatıp az öteye yerleştirtmiş.
1881’de Selanik’ten Dünya’ya bir başka rüzgâr esti. Kâh en sertinden kâh ferahlatanından elli yedi sene sürecek o rüzgârın adı Mustafa Kemal idi. Ta çok uzak anakaralardan bile buralara gelmiş yedi düveli, geldikleri gibi gönderdi nereden gelmişlerse oraya. Tüm bunları başarırken hayatını ortaya koyarak Gazi oldu. Mareşal oldu. Her zaman yenen oldu. Başta savaş meydanında yendikleri olmak üzere kim olursa olsun Mareşal Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK için sadece saygı duydu.
Binlerce
yıldır kök salınmış yerlerde gün gelir tüm değerler ile birlikte yok olmak an
meselesi olabilir. Eğer hayatını ulusuna adayan bir deha çıkmazsa… Evet, Mustafa
Kemal ATATÜRK’ün dediğince naçiz vücudu bir gün elbet toprak olurken attığı
temellerin ilelebet payidar olmak hesabı kitabı ile atıldığı her gün bir kez
daha anlaşılır oldu.
Her
yanın cephe, her karışın savaş olduğu dönemdeki mücadele, savaş sonrası başka
bir hale büründü. Eğitimli, donanımlı tüm yetişkinlerini, eli silah tutan tüm
erkekleri savaşta şehit vermiş yorgun topraklarda yapılacak çok şey vardı.
Bilimden, teknolojiden, sanattan tarıma dek. Türkiye’nin kuruluşunun üzerinden
henüz üç yıl geçmişti ki uçak fabrikası
bile kuruldu.
Her
gün basmasından pazenine, kundurasına üreten yeni bir fabrika, etnografyasından
resim heykel müzelerine, opera ve bale binasına açılır olmuştu. Borçları zeytinlikler
ödedi. Elli yedi yıllık hayatın son on beş yılında tarımdan eğitime, üst baştan
sanata, bilime kadar önem verilmemiş, yapılandırılmamış hiçbir alan kalmadı. Yurdun
olgun başaklı tarlalarında bağdaş kurup oturmak, traktör sürmek ile atıldı
savaş yorgunluğu.
Artık
kültürel savaş verilecekti. Bilimde, yol
alınacaktı. Dilimizin izleri Meksikalarda sürülürken tarihimiz ile birlikte
kurumsallaşıp üzerine araştırmalar yapıldı. ATAMIZ Mustafa Kemal ATATÜRK, kendisi
de bu çalışmaların hep içinde idi. Hep katkıda bulundu. Dokuz kitap yazdı. Biri
geometri üzerine. Geometri tanımlarına Türkçe sözcükler üretti. Üçgen, dörtgen,
eşit, çarpı, bölü, yay, kiriş, çember mesela.
Ve daha nicesi.
Gazi
Mustafa Kemal ATATÜRK, öğrencileri savaşlarda şehit düştüğünden kimi liselerin
iki yıl üst üste mezun dahi veremez olması, eğitimlilerin de savaştan
dönememesi sonucunda eğitimli nüfusumuz yok denecek kadar azalınca Türk
ulusunun Dünya’dan geri kalamaması için köy okullarından üniversitelere okullar
kurdu. Başöğretmen oldu. Öyle ki o güne dek kadınlar arasında okuma yazma bilen
nerede ise hiç yokken birkaç yıla kalmadan okuma yazma bilir kadınların yüzdesi
hatırı sayılır seviyelere ulaştı. Zaten
Anadolulu erkeklerde pek düşük olan okuryazar oranı giderek arttıkça arttı.
Dünya’nın
kültür zirvesi olan Anadolu’nun insan zirvelerinden ATATÜRK, bazen yeterince
bilinip öğrenilemediğinden yoğun bir sisin altında kalmış ulu dağlar gibi gelir
bana. Dağ, sisin altında kaldığından
görülemediğinde ona yok denebilir mi? ATATÜRK’ün doğduğu evin kaç katlı olduğu,
rengi ve yazları dayısının çiftliğinde karga kovaladığı herkesçe bilinir. Ancak
bunca şeyi nasıl kotarmış, yedi düvele karşı nasıl savaşmış hakkıyla bilmeyi
geçelim bir filmini olsun çekemedik hala! Dahası ATAMIZ’ın Selanik’te, iki
katlı pembe bir evde doğduğunu bilsek de o evin mutfağında, sıcak ocak başında
doğduğunu çoğumuz bilmiyoruz ama.
Ocak!
Ev demek. Yurt demek hatta. Eğer Toroslar’da hala tüten tek bir tane olsun Yörük
bacası varsa sorun yok demektir. Anadolu’da var olmak ile eş anlamlı ocak, baca
kültürümüzün en has, en önemli kavramlarından. Zira ocağı tüten bir ev, içinde yaşam
süren evdir. Malum, bu topraklarda “ocağı” ya da “çırası yanıyor” demek, o evde
yaşanılıyor demektir. 1881 yılında, sıcak bir mutfaktaki ocağın yanı başında
doğan Mustafa, bugün ocakların
tütmesinin kıvılcımı idi.
Selanik’teki
evin mutfağını Selanik’te değil, Ankara’da gördüm. Selanik’e hala gidemedim çünkü. Ama olsun,
ATAMIZ’ın yüzüncü doğum yılı olan 1981 yılında, Ankara’daki Atatürk Orman
Çiftliği içinde ATAMIZ’ın doğduğu ve çocukluğunun geçtiği evin bire bir aynısı
yapılmıştı.
Mustafa,
henüz yedi yaşında iken babası Ali Rıza Bey’i kaybediyor. On iki yaşında,
Selanik’teki okulu Mülkiye Rüştiyesi’ne devam etmek istemeyip askeri okula
gitmek istiyor. Annesinin istekli olmadığını bildiğinden, Mustafa doğduğunda
oğlunun asker olmasını isteyen Ali Rıza Bey’in henüz doğmuş oğluna bir kılıç
hediye edip, kılıcı beşiğin başucundaki duvara astığını annesine hatırlatıyor. Altı
evladından dördünü küçücükken toprağa vermiş Zübeyde Hanım yine de ikna olmuyor.
O zaman Mustafa “ben asker doğdum, asker öleceğim” diyerek kararlığını ortaya
koyuyor. Zübeyde Hanım hiç razı değil önceleri buna. Ta ki yeri gelince her
tarihçimizden dinlediğimiz o rüyayı görene kadar.
Tarihe
ilgi duyup da dinlemeyenin, işitmeyenin kalmadığını düşündüğüm rüyasında Zübeyde
Ana, bir minarenin tepesinde oğlu Mustafa’yı altın bir tepsi üzerinde otururken
görünce telaşla oğluna doğru koşarken kulağına bir ses geliyor; “eğer oğlunun
askeri okula gitmesine izin verirsen hep böyle yüksekte kalacak. Yok, eğer
vermezsen yere bırakılacak.” Bu rüya üzerine Zübeyde Hanım artık oğlu
Mustafa’nın Selanik Askeri Rüştiyesi’ne yazılmasına razıdır. Böylece koskoca bir
ülkenin ve on iki yaşındaki bir askeri öğrencinin kaderi bir bütün oluyor.
Mustafa
Kemal, bir gün, askeri okuldaki sınıf arkadaşları ile sohbette. Daha onlu
yaşlarındalar. Her biri ileriye dair düşlerini, nerelere gelmek istediklerini anlatıyor.
Hayallerinden bahsetmeyen tek Mustafa Kemal kalıyor. Arkadaşları, kendilerini dinlemekte
olan Mustafa’ya ileride ne olmak istediğini soruyor. Aldıkları cevap, yol
haritası gibi. “Hepinizi istediğiniz yerlere getirecek kişi olacağım”. Böylesi bir yanıtı verebilmek hayatı
öngörüler ile dopdolu birine özgü olabilirdi elbette ancak!
On
iki yaşından beri askeri bir öğrenci olarak yurduna adanmış kısacık hayatında
yaşı çocuk da olsa, genç de gerçekte hiç genç olamamış Mustafa Kemal. Kaç
savaşı bir arada yaşamış her an. Yurdu için verdiği mücadeleden başka o ortamda
yabancı diller öğrenmiş. Yedi dil bildiği söylenir ki Fransızca ve Almanca eserleri
yazıldığı dilden okuyor. Üç bin dokuz
yüz yetmiş yedi kitap okuduğunu biliyoruz. Fazlası da vardır muhtemelen. Bu
kitapların çoğu cephede okunma. Üstünkörü bir okuyuş da değil üstelik. Dört bin
civarındaki o kitapların her biri sindirilerek, içindeki özsu alınarak
okunuyor. Önemli bulduğu yerlerin yanına not alıyor, satırların altını çiziyor.
ATAMIZ’ın kütüphanesindeki kitaplar okunmaktan dolayı eskiyor yani. Pırıl pırıl
ciltleri ile kitaplık dekoru değiller. Binlerce kitabı bugün Anıt Kabir Kütüphanesi’nde.
Cephe
cephe dolaşılarak geçirilen elli yedi yıllık bir hayatta altı, yedi dil bilmek
önemlidir mutlak; ama en başta kendi dilini hakkıyla bilip, bir de o dilin
köklerini araştırmak için Meksika’ya kadar araştırmacı göndermek var! Türk Dil
Kurumu yanında tarihin, ileride çarpıtılarak anlatılıp yazılabileceğini bildiği
için Türk Tarih Kurumu’nu kurmak var! Bu topraklar üzerindeki değerler ile
bizleri var eden kültüründen, tarihinden, dilinden, tarımından, biliminden,
sanatına kadar hiçbirini atlamadan tohum gibi kültür topraklarına dikip,
solanları sulamak, yok olmuşları filizlendirmek var! Ocakların bacasını yeniden
tüttürmek bunlarla mümkün çünkü tek!
Belki
de daha önceleri tarihin böylesini hiç duymadığı “Yurtta Barış, Dünya’da Barış”
diye bir hedef söyleyebilen tek önderi, sonlanmadan hemen önce, 1881 yılında,
başta bize sonra Dünya’ya hediye eden asrın da on dokuzuncu yüzyıl olması gibi
on dokuz sayısı her defasında Mustafa Kemal ATATÜRK’ün hayat döngüsünde belirleyici
olmuş.
Bugün
elli yedisini çoktan aşmışlardan doğalı henüz elli yedi saniye olmuşlara
herkesin ATAsı olabilmiş o benzersiz ATA’nın hayatı hep doğduğu yüzyıl gibi on
dokuz ile anılırken kendisine doğum tarihi sorulduğunda da “19 Mayıs 1919”
demişti. 19 Mayıs günü ki Samsun’a on
dokuz kişi taşıyan neredeyse hurdaya çıktı çıkacak bir gemi ile aşılan
denizlerin karada yankı olduğu gündü. Elli yedi yıllık ömür de on dokuzun üç
katı kadardı. ATAMIZI anarken hayatındaki matematikleri anmamak olmazdı.
Bir
asker olarak farklı anakaralarda bulunuyor. Bir keresinde Trablusgarp’ta yolu bedevi
bir falcı ile kesişiyor. Bedevi adam, Atatürk ve arkadaşlarının el fallarına
bakmak istiyor. Arkadaşları ellerini uzatıp fal baktırsa da Mustafa Kemal elini
uzatmak istemiyor. Arkadaşları ısrar edince uzatıyor elini anca. Bedevi,
ATAMIZ’ın el çizgilerini görünce yerinden fırlıyor. “Sen devlet başkanı
olacaksın ve on beş yıl sürecek bu” diyor. ATAMIZ, siroz diye bahsedilen hastalığı
iyice ilerlediği vakit arkadaşı Fuat Bulca’ya “bedevi vaktiyle söylemişti.
Devlet başkanlığında on beş yıl kalacaktık. Hesapça bu son senemizdir” diyor. Bunu
söylediğinde yıllardan 1938.
Savaş
meydanında korkulan kumandanken şiire kadar kaleminden neler dökülmüş
ATAMIZ, insanın, insan olmanın gerçek
anlamını bildiğinden tüm mal varlığını ulusuna bağışlayarak göçüyor Dünya’dan.
Yurdun efendisi bellediği köylüden kentliye tüm ulus arkasından ağlıyor. Tüm
Türkiye!
Dünya
tarihinin en seçkin, en özel ruhlarından ATAMIZ Mustafa Kemal ATATÜRK, insanı
da sevmiş, toprağı da. Bilimin bir toplumu nereye taşıyacağını, bilimden geri kalmanın da bir toplumun başına
neler açabileceğini en iyi bilen olarak eğitimi köylere kadar yaymış. Yıllar
sonra o köylü çocukları en üst düzey görevlerde yer almışlar. Sanatsız kalan
milletlerin hayat damarlarından birinin kopmuş olacağını söylerken tek sanat
ile anmamış damarları. Kendisinin de gücünü aldığı o damarın kudretinden de
bahsetmiş gençliğe.
Dünya’nın
o ana dek hiç görmediği, her alandaki, anlamdaki bir deha Anadolu
topraklarından çıktığında Lloyd George bunu şöyle özetliyor; “İnsanlık tarihi birkaç yüzyılda bir dahi
yetiştirebiliyor. Şu talihsizliğimize bakınız ki O, Küçük Asya’da, Türkiye’de çıktı...
(Her hakkı saklıdır)
Ayşei
Yasemin YÜKSEL, 05 - 08. 11. 2022, 10:27-
14:50
Hırs, hırlı bir kavram. Öyle ki deli gibi öfkelenmekten erişilemeyeceklere göz koymaya uzanan birbirine benzemez hallerin adı hep hırs. Eğer hırs, başarılamayanı başarmak ya da elden gelenin en iyisini yapmak gayretinden geri kalmamak ise o hırs iyicildir. Yok, eğer “hep bana, tek bana”, “ben, ille ben”, “hedeflediğim noktanın gerektirdiği yeterlilikte olmasam da, başkaları benden daha iyi olsa da önemi yok” güdüsü ise eğer, böylesi hırs herkes için kötücüldür. İnsanlar kendilerini hırsları ile kırbaçlar. O kırbaç iyiliğe şakladığında ömürler tüm insanlığın yararı için diyelim ki bilime adanır.
“Sahip
olmak” ile “sahip çıkmak” ilkten birbirine karıştırılacak kadar yakın kavramlarmış
gibi gözükse de aslında birbirinden kalın çizgiler hatta uçurumlar, setler,
kanallar ile ayrıdır. Eksi ve artı kutup kadar birbirine zıt iki yaklaşımdır. Yaklaşımlardan
eksi olan, hak edilsin edilmesin her şeye sahip olmak tutkusu iken artı olan,
“sahip çıkma”dır. Sahip çıkmak, sahip olmak duygusundan, hırslardan
bağımsızdır. Sahip çıkmak, göz kulak olmaktır. Sakınmak, üzerine titremek,
korumak, elinden tutmak demektir. Tutku değil, bilinçtir.
Bir
şeylere sahip olmayı istemek herkesin hakkı. Düşlediğince bir evi, arabayı, geçimi
sağlayacak geliri, tatil yapabilmeyi istemek herkesin en doğal hakkı elbette.
Ama hak olmayanları düşlemek yani onlara sahip olmayı hedeflemek, hırsın gerili
yaydan fırlamayı bekleyişidir. “Ben
istedim, benim oldu” kural dışı kestirme yolunu kullanarak göz koyulanlara sahip
olmak! Sahip çıkmaya hiç benzemez böylesi sahip olmaklıklar. Hiç!
Vaktinde
Shakespeare’e kadar cevabı aranan sorular olsa da aslında insanlığın baş
edemediği tek bir soru olmuş; “hak olanlar dışında hak edilmeyenlere kadar sahip
olmak mı yoksa dizginlerini hırslarına kaptırmışların yok edebileceği tüm
değerlere sahip çıkmak mı?” Bu sorunun yanıtı bakılan açıya göre değişir.
Aslında ikircikte, ikilemde kalmaması için her sorunun tek bir yanıtı olması gerekir.
Ancak bu sorunun insani, diğer deyişle etik açıdan cevabı “sahip çıkmak” olmalı iken nedense sıklıkla öyle
olamıyor. Banka hesaplarının kabardıkça
kabarması, konuttan arsaya, işyerlerine, bahçelere, bağlara tapu sayısının
arttıkça artması, daldan meyve toplar
gibi beğenilen payeleri edinmeler öyle bir zehre dönüşebilir ki… O zaman
insanlar vaktinde dediklerinin şimdi tam tersini yaparak bir şeylere sahip olur
olmasına da kendilerine sahip olmaktan çıkmışlardır ama artık. Vaktinde dillerinden
düşürmedikleri ne kadar değer varsa şimdi yere düşürmüş, üstünde tepinir
olmuşlardır hatta.
Görünüşe
bakılırsa “sahip olmak” demek kimilerine göre korsanları kıskandıracak
sandıklar dolusu hazineye, havada, karada, denizde giden araçlara sahip olmak
demek olmuş çoktan. Aldıktan sonra hiç
gidemeyeceği her dağın eteğinde, her kentin göbeğinde, her yayladaki mülklere
ait tapu sayısını arttırmalara, sahip olmalara doyamamalar unutkanlık yapıyor
olmalı ki Dünya’ya geçici bir ziyarette bulunan misafirler olunduğu akla
getirilmiyor bile. Gözün gördüğü her şeyin sahibi olma arzusu hırsa dönüşürse ruhun
hastalığı, kemireni olacaktır haliyle. Oysa Dünya’ya demir atmayacağını, yalnızca
misafirlikte bulunduğunu hep hatırlayanlardaki sahip olma eğilimi bazen ev
dolusu kitaplara, “evim evim, güzel evim” bellediği evinde, onunla bütünleştiği
koltuğunda, çayın lezzetine onda daha iyi vardığı yıllanmış bardağı elinde,
yeterinden fazlasına tamah etmemek yüce gönüllüğünden öteye geçmez.
Dünya’da
ilk belirdiğimizden bugüne hiç anlamak istemediğimiz tek şey pek muhtemel ki yolun
sonunda hiçbir şeyin sahibi olamayacağımız kadim gerçeği. Adımızdan başka.
Hırs, yalnızca bir güdü değil, adımızın nasıl anılacağının etken maddesidir de.
Besbelli
ki konukların ziyarete geldikleri evleri sırtlanıp gidemediklerini bilenler ile
tam tersi olanlar yani misafir oldukları Dünya’yı sırtlanıp götürmeye kalkanlar
bile var. Dahası bununla dahi yetinmeyecekler çıkabilir. Öyle ya, Dünya’nın bir
de uydusu var, değil mi? O zaman hırs damgası
vurulmuş ruhlar, yeryüzünün beraberinde Ay’ı da istemeye kadar tutturur.
İstemek
herkesin hakkı. Ama hakkı olanı istemek haktır. Bir şeyi istemenin ön kuralı o şeyin
hak edilip edilmediğini irdelemektir elbette.
İşte bu çetin sorunun cevabı bu irdelemede. Deee… İrdeleme de tıpkı
özeleştiri gibi pek sevimsiz, yüzleşilemeyecek kadar ağır bulununca koy ver
gitsin yaklaşımı da alıp başını ilerler. Ardından da erdemli kavramlar ırar
gider haliyle. Geçmişten bugüne gösteren dürbün ile bakınca… Kim, neye sonsuza
dek sahip olmuş ki şimdiye kadar? Olamamış tabii. Ama Dünya yuttukça yutmuş tüm
hırsları sahipleri ile birlikte.
Kendini
hırslarına kaptırmış sürüklenmektekiler için erdemden yana tek bir kavram kalmaz
iskeleye bağlı. Varsa da çocuklarına koydukları ad olabilir Erdem ancak. Oysa sahip çıkmak, hiçbir çıkar gözetmeksizin
sırf doğru olandan sapmamak için kendinin olmayanı bile korumaktır.
Diyelim
ki istediklerinin çoğuna sahip olmakla kalmamış bir de mezarlarına kadar altın,
zümrüt, yakuttan yarı değerli taşlara kadar gömülmüşler var tarihte. Kazılar
ile lahitleri, mezarları bulunduğunda kendilerinden geriye iskeletleri kalmışken
vaktinde onların olan, yanlarında mezarlarına götürdükleri altınlar, hazineler bundan
böyle müzelerde sergilenecektir. Neye, ne kadar sahip olunup olunamayacağının tek
yanıtı müzelerdedir!
Hırs,
benliğin kamçısı olmuşsa bünyede söz sahibi artık odur. Elde edilenler zaten
yeter de artarken yine de onları azımsamak, istedikçe dahasını istemek hırs
virüsüne yakalanmaktır. Hırsın bireye katkı payı, ruhu ondurmayıp, hasta
etmesidir. “Bir insanın gereksinimi ne ise gereken de o kadardır” ölçüsü, gıdadan, yeme içmeden, ev bark sayısından, sıfat
sıfat payelenmelere bu hastalıkta şaşar. Öyle bir hastalık ki diyelim ki her
şeye sahip olundu, ne fayda! Kendine sahip olamadıktan sonra!
Bir
şey, tapusu, ruhsatı alınmadan da sahiplenilebilir. Bir yolu var zira bunun. İyesi
bizmişiz değilmişiz aldırmadan zordakilere, dardakilere kol kanat gererek sahip
çıkmak o yol da. Çocuklardan başlayarak. Giderek yalnızlaştığımız şimdilerde
tek başına yaşayan yaşlıları görmezden gelmeyerek. Çaresizleri,
çıkmazlardakileri gözeterek. En yüksek dağların, en alçak tepe silsilelerinin
dengesini bozmayarak. Sahip çıkmak, gözetmektir. Zarar vermemekten öte başka
odaklardan da zarar görmesine izin vermemektir. İnsandan başlayıp tüm canlılara, onların yaşama ortamlarına kadar.
O
halde sahip çıkılacak ilk yaklaşım, sahip çıkabilmek yeteneğimiz olmalı! İlkten
baştan savılacak virüs de olur olmaz ne varsa hele de yeterli olamayacağımız her
şeye sahip olmak hırsı olmalı…
(Her hakkı saklıdır)
Ayşei
Yasemin YÜKSEL, 4 - 6.11.2023, 18:58
"Kapışanlar ve Kapıştıranlar"
Dopdolu okumalar dilerim;
http://www.cesmeninsesi.com/yazarlar/aysei-yasemin-yuksel/kapisanlar-ve-kapistiranlar/374/
(Her hakkı saklıdır)
Ayşei Yasemin YÜKSEL, 18.11.2023, 17:18
Not: Karakalem at başı çalışmam, öğrencilik yıllarımdan kalma. Belki lise belki yüksek öğrenim yıllarından.
Bu yazımı ilk yayınladığım 2014 yılındaki ithaf cümlem şöyle imiş;
“Ye kürküm ye” lafının
gerçekliğini bir şekilde öğrenmiş
herkese ithaftır"
Serbest kartlarına
karşın yine de şehir içi ulaşım otobüslerine alınmayan emekliler ile parası
olmayan öğrencilerden sonra bir kez daha yayınladığın 2023 yılında da şöyle
oldu;
“Müsaadenizle
bugün bir ilk olsun. Bu kez için bir köşe yazım ile değil, bir öyküm ile olayım
burada. Şu sıralar bedelsiz ulaşım
hakkına sahip atmış beş yaş üstüler ile cebinde bilet parası olmayan üniversitelilerin
kimi otobüslerce alınmadıkları ya da bindikleri otobüslerden ite kaka dışarı
çıkarıldıkları haberlerinden dolayı şaşkınız, üzüntüdeyiz. Oysa on dört yılı
buldu bulacak tam tersini yaşamıştım ben. Yalnızca buncağız sürede nereden
nereye gelmişiz! Birebir yaşadığım, kendi başımdan geçen “Kireç Lekesi” adlı
öykümü atmış beş yaş üstü ve emeklilerimiz ile bilet parası sorunu yaşamaktaki üniversite
öğrencilerimize ithaf ediyorum.”
Her şeyin üst üste geldiği günlerdi. Kışın soğuğunda
ev taşımak yetmezmiş gibi bir de doğalgaz, elektrik, su saatlerini açtırmak
için oradan oraya koşturmak çok yormuştu Itır ve eşini.
Itır için değişen yalnızca ev adresi değildi; şu birkaç
haftadır görüntüsü de pek farklılaşmıştı. Yeni evlerine taşınmadan hemen önce
gittiği kuaför, saçlarını adeta doğramıştı. Kırpık kırpık, oradan buradan
şekilsiz kesilmiş saçlarıyla sanki berbercilik oynayan bir çocuğun eline düşmüş
gibi gözüküyordu. Çarşıda, sokakta yanından geçenden karşı kaldırımda yürüyenine
gözlerini Itır’ın biçimsiz saçlarına dikip bakmayan yoktu.
Pazartesi günü eşi işe gittikten sonra hala izinde
olan Itır, evden çıkmak üzere artık eskimeye yüz tutmuş gocuğunu üstüne geçirdi.
Tüm koliler açılmadığından uygun bir çanta bulamadı yanına alacak. O yüzden koşturmaca
sırasında kaybetmemek için yün eldivenlerini tıkıştırdığı cebi, sanki içinde
tenis topu varmışçasına dolu gözüküyordu. Cüzdanını karıştırıp bozuk parası
olduğundan emin oldu. Evden çıkmadan önce baktığı aynadaki görüntüsünden
gözlerini kaçırdı. Kolları eprimiş koyu
renk gocuğunun etek kısmında, inşaatı henüz tamamlanmış yeni evlerinin
etrafında bolca rastlanan kireç öbeklerinden bulaşmış kocaman beyaz bir leke
oluşmuştu. Etrafta her yan hala henüz temizlenmemiş inşaat artığı, boya, kireç kalıntıları
ile dolu olduğundan eskimişleriyle dolaşıyordu zaten. Asansörü beklerken kireç
lekesinden kurtulmaya çalışsa da çıkacak gibi görünmüyordu beyaz leke.
Soğuk ve sert Şubat rüzgârında kırk beş dakikadır
beklediği durağa otobüs geldiğinde iyiden iyiye üşümüştü. Otobüs durup, kapısını açtığında şoföre
“Kızılay’a gidiyor, değil mi?” diye sordu önce. Sonra da “ille kart mı basmak
gerekiyor?” diye ekledi. Şimdiye dek otobüse değil, hep Ankaray’a binmiş Itır, belediye
otobüsünde paranın geçip geçmediğini öğrenmek istemişti. Şoför, ilkin baharda
kırkılırken ikide birde sahibinin elinden kaçan bu yüzden de kırkımı doğru
dürüst olmayan koyunları andıran Itır’ın şekilsiz saçlarına sonra da kolları
eprimiş, eteği koskoca kireç lekesi içindeki gocuğuna daha sonra da sanki ne
var ne yok içine tıkıştırmış gibi gözüken ceplerine baktı. Ardından kireç ve
toz içinde kalmış botlarını süzüp, “otobüslere kart basılarak binilir. Senin
kartın yok mu?” diye sordu.
-Yok, dedi Itır, eldivenini giymeyi unuttuğundan
elleri ve burnu kıpkırmızı halde.
Otobüs şoförü başını öte yana çevirip kollarını direksiyonda
kavuşturdu. Sonra başını yeniden Itır’a çevirip, “bu otobüs Kızılay’a gitmez. Karşı
mahallenin son durağına gider. Senin paran da yoktur şimdi. Seni son durağa kadar
taşıyayım. Oradan Kızılay’a gidecek olan otobüsler sana yardımcı olur” dedi.
O soğukta onca bekledikten sonra son durağa kadar
gitmek üzere otobüse seve seve bindi Itır. Mahalleli tek bir kişinin bile
olmadığı otobüsün içi pardösülerinin, mantolarının üzerine bir de şal almış
kadınlarla doluydu. Daha ilk bakışta evlere temizliğe, çocuk ya da yaşlı bakmaya
giden kadınlar oldukları anlaşılıyordu. Orta sıralarda, cam kenarındaki boş bir
koltuğa oturup, dışarıyı seyretmeye koyuldu.
İnecekleri durağa gelenler otobüsten inmeden önce
hala yola devam edenlere dönüp, “işlerin kolay gele, tez bite” diyerek indiler.
Otobüstekiler de inenlere “eyvallah, senin de” diyordu. Bu, her durakta aynen
sürdü. Öndeki iki kadın koyu bir sohbete dalmıştı. Kahverengi şallı kadın, gri şallı
kadına, “jakuzileri nasıl temizliyorsun? O ince yerlerin kirini nasıl
çıkarıyorsun?” diye sorunca, “fırçalıyorum” dedi gri şallı kadın.
-Diş fırçasıyla mı, diye sordu kahverengili kadın.
Bu arada arkada oturan genç kız da bakmaya gittiği
çocuğun annesine nasıl da sinir olduğunu, çocuğun iştahsız olmasına rağmen
kadının saat başı telefon açıp çocuğuna elma suyunu içirdi mi, sebze çorbasını
yedirdi mi diye sormasından gına geldiğini hırçın bir ses tonuyla anlatıyordu. Arka
koltuklardan bir kadın yerinden kalkıp, gelip Itır’ın yanındaki boş koltuğa oturdu.
“Sen hangi sitedesin” diye sordu.
-Ekin Yeri Park Sitesi’nden, diye oturdukları
sitenin adını söyledi Itır, kadına.
-Ben orada hiç çalışmadım; ama teyzem kızı çalıştı.
Delimsek bir kadının yanında. Hiçbir şeyden memnun olmazmış nemrut kadın. Parasını
da tam vermezmiş. Bıraktı bizim teyzekızı o işi çaresiz. Sakın sen de onun
yanında çalışıyor olma, deyince Itır, kadının kendisini de gündelikçi sandığını
anladı. Bozuntuya vermedi. “yok, orada çalışmıyorum” dedi.
-Bu semtte yeni başladın zaar. Daha önce hiç
görmedim seni sabahları otobüste, demişti ki kadın, otobüs durakta durdu. Kadın
yerinden kalkarken, “demek Pazartesi günleri geliyon bu yanna. Pazartesiye görüşürük”,
dedikten sonra tüm otobüse dönüp, “işleriniz kolay gele, tez bite” dedi. Otobüsten
koro halinde bir uğultu yükseldi “eyvallah. Senin de.” Itır da o koroya dâhil
olmuştu.
Son durakta otobüsten inen tüm temizlikçi,
gündelikçi, çocuk, hasta bakan kadınlara “işlerin kolay gele, tez bite” dedi
Itır. En son inenlerden olduğundan kendisiyle inenler Itır’a “işlerin kolay
gele, tez bite” dediklerinde Itır hepsine tek tek “eyvallah. Senin de” deyip hareket
saatlerini beklerken ayaküstü laflayan üç şoföre doğru ilerledi. “Nereden bilet
alabileceğini” sordu. “Burada bilet satışı yapılmadığını” söyleyen şoförler
Itır’ı şöyle bir süzüp az ilerdeki bir otobüsü gösterdiler. İçlerinden biri,
bir iki adım öne çıkıp, eliyle işaret ederek “gel” dedi. Itır, şoförün ardından Kızılay’a hareket
edecek otobüse doğru ilerledi. Önden önden gidip, otobüsün kapalı kapısına
tıkladı adam. Kapı açılınca Ankara’nın Şubat ayazı değen ellerini ovuşturan
arkadaşına “bu hanım ablanın otobüs bileti yokmuş, ona bir yardımcı oluver”
dedi. Kızılay’a gidecek otobüsün şoförü, kollarını omzundan aşırtarak Itır’a
binmesini anlatan bir işaret yaparken “geç” deyip dışarıdaki arkadaşına, “bir
hayrımız olsun. Kiminin duası, kiminin parası” deyip en fazla altı, yedi yolcu
ile kalkış saati gelmiş otobüsü çalıştırdı.
Eve döner dönmez mutfağa girdi Itır. Yemek yapıp,
çıkan bulaşıkları makineye dizdi. Sonra da makineyi çalıştırdı. Banyo
lavabosunu fırçalayacaktı ki bir koku duydu. Koku, mutfak tarafından geliyordu.
Bulaşık makinesinden dışarıya koyu renkli, pekmezi
andıran bir şey sızıp, mutfak zemininde irice bir leke oluşturmuştu. Hemen servisi
aradı. Tamircinin bugün gelemeyeceğini duyunca ısrar etti. Tamirci, “elindeki
işi yetiştirebilirse akşam geç vakit uğrayabileceğini” söyledi.
Saat dokuza doğru geldi tamirci. Itır kapıyı açmadan
önce aynada kendini görünce başını hemen öteye çevirdi. Günlerdir tarak
değmemiş gibi duruyordu saçları. Bir de eşofmanının dizindeki kocaman beyaz
leke dikkatini çekti. Banyoyu temizlerken çamaşır suyu değmiş olmalıydı. O yetmezmiş
gibi bulaşık makinesinden gelen sızıntıya bakmak için makinenin kapağı önünde diz
çöktüğünde paçası da simsiyah leke olmuştu. Yeni bitmiş bir eve taşındıkları
için her taraftaki lekeleri, boyaları, camlardaki izleri kazırken üstündekiler hemen
kirleniyor, her gün yeni bir giysisini paralıyordu. Yardımcı iki kadın, iki gün
boyunca gelmişlerdi gelmesine yeni eve; ama çok yorulduklarını söyleyip bir
daha gelmemişlerdi. Bugün de yepyeni eşofmanı, çamaşır suyu ve bulaşık
makinesinin kapkara sızıntısı ile lekelenmişti.
Gençten biriydi tamirci. Askerden henüz dönmüş
olmalıydı. Yirmi beşinde bile değildi henüz. Yerdeki lekeye uzun uzun baktıktan
sonra “siz hangi deterjanı kullanıyorsunuz abla”, diye sorarken Itır’a bakmadı
bile. Evin hanımını arar gibi Itır’ın eşinin sağına soluna bakınırken.
-Deterjan artıklarını temizlesin diye biraz sirke de
koyuyorum.
-Ha, sen çalıştırıyorsun demek makineyi, derken
alaycı alaycı gülümsedi genç tamirci. Sonra Itır’ın eşine dönüp, “İşte böyle
cahil kadınlar ne duysalar inanıyorlar. Makineye sirke konulur mu hiç? Siz bu
ablaya öğretmediniz mi makinede ne kullanılır, ne kullanılmaz?”
Itır, eşine kaş göz işareti yaparak tamirci gence evin
hanımının kendisi olduğunu söylemesini engelledi. “Sağ ol. Demek sirke
koymayacağım makineye. Senden öğrenmiş oldum. Teşekkür ederim.”
-Lafı mı olur abla. Cahil olmak suç değil,
öğrenmemek suç.
Ertesi gün telefon işleri için Itır’ın eski
mahalledeki postaneye gitmesi gerekti. Öğleye doğru bindiği otobüsün şoförü dünkü
değildi. Ev işlerinde çalışan kadınlar da çoktan işlerine başlamış olduklarından
onlara da rastlamadı. Emekliler ile doluydu şu saatte otobüs bugün. Kızılay’da
inip, Ankaray’a binerek eski mahalleleri Bahçelievler postanesine gitti. Postanede
eski komşusu Esra ile karşılaştı. Esra pek iyi görünmüyordu. “Nasılsın Esra,
bir şeye kızmış gibisin” dedi Itır.
-Kızdım; hem de çok kızdım.
-Arabayı park edecek yer bulamamışsındır kesin, ona
kızmışındır.
-Ona da kızdım; ama beni asıl kızdıran o değil.
-Hayırdır, dedi Itır.
-Üç apartman ötede resim kursu açıldığından beri resme
merak sardım. Kaydoldum. İki aydır da gidiyorum. Bugün resim hocası bana
perspektifi, açıyı, hizalamayı anlatmaya kalkmaz mı?
-Eeee?
-Ona çok kızdım. Sen koskoca harita mühendisi ol!
Sana açı, perspektif, hizalama, kâğıdın kaçta kaçına ne çizilir, oran hesapları
öğretmeye kalksın resim kursu hocası!
-Neden şimdi öğretmeye kalktı ki bunları? Kursa
başladıktan iki ay sonra?
-Çizimlerimi beğenmemiş. Orantısızmış. Yerleşim
hatalıymış falan falan.
-Hııı, dedi Itır.
-Hiç olacak şey mi bir mühendise oran, hesap kitap
öğretmek.
-Hıı, dedi, yine Itır.
-Ben de ona ağzının payını verdim.
-Ne yaptın?
-Sen benim kim olduğumu biliyor musun diye başladım
lafa. Ben mühendisim dedim. Harita mühendisiyim! Hesabı kitabı herhalde bilirim.
Üstelik sizden de iyi bilirim dedim.
-O ne dedi?
-Burada harita çizmiyorsunuz, resim çiziyorsunuz.
Resim çizmeyi de ben bilirim, dedi. Gel de kızma şimdi bu densize.
Itır, eski komşusunun eğer dün sabah kendi yerinde,
o otobüste olsaydı ve dün akşam evde bulaşık makinesi tamircisi ile karşı karşıya
gelseydi ne kadar kızacağını düşünmek bile istemedi.
-Aldırma. Gülüp geçmeyi öğren bu durumlara.
-Aldırmaz olur muyum? Ben mühendisim.
Itır, Esra’ya ne dese kâr etmeyeceğini bildiğinden
işlerine koşturmak üzere “görüşürüz” deyip telefon numarasını iptal etmek üzere
kuyruğa girdi.
(Her hakkı saklıdır)
Ayşei Yasemin YÜKSEL, 04.12.2013 – 26.10.2023, 21:19
